Dziecko gryzie i bije. Jak je tego oduczyć? Jak reagować, gdy dwulatek zaczyna zachowywać się agresywnie? Co mogą zrobić rodzice? Gdy małe dziecko zaczyna gryźć, szczypać, bić, rodzice często są zakłopotani i nie wiedzą, co zrobić. Jedno jest pewne: takich zachowań nie można lekceważyć i czekać aż wejdą maluchowi w nawyk.

Dziecko gryzie i bije

Uderzanie, popychanie, gryzienie – takie reakcje małego dziecka budzą u rodziców niepokój. Jest to jednak typowe zachowanie u dwu-, trzylatków, które nie potrafią jeszcze w inny sposób wyrazić swoich emocji i potrzeb albo próbują zwrócić na siebie uwagę. Dzieci eksperymentują z gryzieniem i biciem, bo chcą zobaczyć co to za uczucie i jakie efekty wywoła, a także sprawdzić, na ile mogą sobie pozwolić. Na ogół maluch nie chce wyrządzić innym krzywdy, ale sprawia, że jego rodzice czują się bezradni i zakłopotani, a pozostali ludzie patrzą na niego spod oka. Zdaniem ekspertów, bicia i gryzienia nie można lekceważyć i czekać aż wejdzie to dziecku w nawyk. Podpowiadamy, co zrobić, żeby oduczyć malca takiego zachowania.

Dlaczego dziecko bije i gryzie innych?

Aby skutecznie powstrzymać dziecko przed biciem i gryzieniem, warto najpierw poszukać przyczyn takiego postępowania. Przeanalizuj okoliczności, w których twój podopieczny zaczyna gryźć, popychać, kopać lub uderzać innych.

Czy dziecko jest zmęczone, znudzone, głodne?
Czy przytłacza go nadmiar bodźców albo towarzystwo zbyt wielu osób?
Czy znajduje się w otoczeniu, w którym jego nastrój staje się wybuchowy?
Co działo się tuż przed atakiem złości?
Czy dziecko się broniło albo spotkało z odmową czegoś, co chciało dostać?
Czy próbuje zwrócić na siebie uwagę rodzica lub rówieśników?
Czy sprawdza reakcję rodzica po uderzeniu, ugryzieniu?
Czy naśladuje inne gryzące, bijące dzieci na placu zabaw, w żłobku, przedszkolu?
Czy doświadcza w jakiejś formie agresji ze strony rodziców, rodzeństwa?
Czy ogląda filmy, programy, w których pojawia się przemoc?
A może ząbkuje i chce poprzez gryzienie uśmierzyć ból?

Ustal, co wyzwala w dziecku emocje, z którymi nie umie poradzić sobie inaczej niż poprzez gryzienie czy bicie. Może zachowuje się tak w miejscach, w których panuje nadmierny tłok, hałas, zamieszanie, gdy musi długo siedzieć w miejscu albo jest zmęczone np. po długim spacerze czy wyczerpującej wycieczce? Znalezienie odpowiedzi na te pytania to już połowa sukcesu.

Jak reagować, gdy dziecko bije lub gryzie?

Powiedz spokojnym, ale stanowczym tonem „Nie wolno bić mamy. To boli”. Poważna mina powinna być dla dziecka sygnałem, że to nie są żarty.
Jeśli sytuacja się powtarza i dziecko uderza nas po raz drugi, przypominamy zasadę „Powiedziałam ci, że nie wolno bić mamy”. Gdy maluch zaczyna płakać, mówimy „Wezmę cię na rączki pod warunkiem, że nie będziesz mnie bił”. Tak samo należy postępować w przypadku, gdy dziecko gryzie. Nie ulegamy, nie zmieniamy zdania, nie obracamy sytuacji w zabawę.

Kiedy twoja córka lub syn ugryzie albo uderzy inne dziecko, najpierw zwróć uwagę „Nie. Nie możesz bić Jasia. To go boli”. Jeśli twój podopieczny podnosi rękę na rówieśnika po raz drugi, przerwij zabawę i wyprowadź lub wynieś go z pokoju. Zachowaj spokój i wytłumacz „Nie możesz bawić się z innymi dziećmi, jeśli je bijesz/gryziesz”. Maluch powinien powiązać swoje zachowanie z natychmiastowym oddaleniem z miejsca wspólnej zabawy. Gdy dziecko się uspokoi, powiedz: „Widzę, że już się uspokoiłeś, więc możemy wrócić do innych dzieci”. Po powrocie do grupy zachęć dziecko do przeproszenia poszkodowanej osoby za swoje zachowanie. Jeżeli wszystko to nie pomaga i maluch nadal atakuje innych, zabierz go do domu.
Pamiętaj, że jeśli dziecko źle się zachowuje, musisz interweniować szybko, konsekwentnie, ale i spokojnie. Nie możesz tracić nad sobą panowania. Nie należy dziecka zawstydzać, upokarzać, czy wprawiać w zakłopotanie. Niedopuszczalne jest również ubliżanie, grożenie, dawanie klapsów. Pamiętaj, że kto nie radzi sobie z własnym gniewem, nie może pomóc dziecku w kontrolowaniu swoich emocji. Kiedy czujesz, że dziecko wyprowadza cię z równowagi, wyjdź na chwilę z pokoju i weź głęboki oddech, poczekaj aż emocje opadną.

Absolutnie nie bij i nie gryź dziecka w rewanżu, bo to tylko zaostrza problem. Kara cielesna nie uczy niczego na temat dobrego zachowania. Dziecko może się na chwilę uspokoić, bo chce uniknąć bólu, ale nie wynosi z tego żadnej lekcji. Badania potwierdzają, że dzieci bite częściej atakują swoich rówieśników. Poza tym bijąc czy gryząc swoje dziecko w złości, frustracji – nie możesz wymagać, żeby nie robiło tego samego.

Jakie są sposoby na to, żeby oduczyć dziecko bicia i gryzienia?

Pokazuj alternatywne zachowania – podsuwaj dziecku słowa i gesty, którymi może zastąpić bicie czy gryzienie np. „Nie lubię, jak mnie bijesz, ale możesz za to mnie pogłaskać/przybić piątkę/dać żółwika”.
Zachowaj czujność i staraj się przewidywać momenty, w których dziecko może zacząć gryźć lub bić. Zrób wszystko, żeby do tego nie dopuścić. Zakończ zabawę, kiedy zauważysz, że zły nastrój dziecka narasta np. zaczynać uderzać lalkami, samochodzikami. Zaproponuj wtedy łagodne zabawy – poproś, żeby maluch przytulił misia, pogłaskał pluszowego kotka.
Jeśli dojdziesz do wniosku, że dziecko bije lub gryzie, aby zwrócić twoją uwagę, uświadom mu, że są inne sposoby, żeby zyskać zainteresowanie. Chwal za każde dobre zachowanie, bo to największa zachęta do posłuszeństwa.

Ucz dziecko rozpoznawania i nazywania swoich emocji „Widzę, że jesteś zdenerwowany, ale nie możesz bić innych”. Zaproponuj akceptowalne sposoby rozładowania nadmiaru emocji, np. darcie kartki na strzępy, tupanie, skakanie na podwórku. Wyjaśnij mu „Jeśli jesteś zły, porwij na kawałeczki papier”.

Nie ignoruj dziecka, nie pozostawiaj go w trudnej dla niego sytuacji bez wsparcia. Jeśli twój malec traci kontrolę, pomóż mu ją odzyskać. Możesz odwrócić jego uwagę, np. pokazując mu ciekawy przedmiot lub zabawę.
Dobrze zaplanuj i przygotuj się na spotkanie dziecka z rówieśnikami. Zadbaj, by maluch nie ominął drzemki, jeśli jej potrzebuje. Zabierz ze sobą przekąski, które dziecko może gryźć do woli. Aktywnie nadzoruj go w czasie zabawy i reaguj, gdy zauważysz niepokojące odruchy. Nie przedłużaj pobytu na placu zabaw czy w domu przyjaciół, jeśli widzisz, że malec jest zmęczony i wysyła sygnały, że chce już wyjść.

Pamiętaj, że dziecko, które obserwuje agresywne zachowania w domu, przenosi je później do środowiska rówieśników. Jeśli twoja córka lub syn widzi napady złości ze strony rodziców lub rodzeństwa, można się spodziewać, że będzie robić to samo.

Nie odkładaj rozwiązania problemu na później. Choć bicie i gryzienie są naturalne dla wczesnego dzieciństwa, to nie znaczy, że można czekać z założonymi rękami aż dziecko z tego wyrośnie, bo ono jednocześnie nauczy się, że poprzez takie zachowanie może osiągać swój cel.

Żeby skutecznie oduczyć dziecko bicia i gryzienia, trzeba postępować konsekwentnie i według jasno określonych reguł. Dzieci oczekują od rodziców ustanawiania granic, nawet jeśli wyjątkowo długo testują ich wytrzymałość.

Korzystałam z książek „Język dwulatka” Tracy Hogg i „Księga Dziecka. Od narodzin do drugiego roku życia” rodziny Sears i artykułów na portalach parentingowych.

Artykuł powstał dzięki portalowi Tarot online